Νεδα: το μοναδικο ποταμι με γυναικειο ονομα.. ή μηπως οχι;;;

Η Νέδα είναι το μοναδικό ποτάμι στην Ελλάδα που έχει γυναικείο όνομα. Ετσι αρχίζουν τα περισσότερα κείμενα για τη Νέδα. Με τον ίδιο τρόπο θα άρχιζα και εγώ το κείμενο αυτό πριν καιρό. Σήμερα όμως ξέρω άλλα τρία ποτάμια που έχουν γυναικείο όνομα, την Έρκυνα, την Αράπιτσα και την Τουθόα. Η Έρκυνα είναι ένα μικρό ποτάμι που διασχίζει την Λιβαδειά, η Αράπιτσα είναι το ποτάμι που διασχίζει την Νάουσα και στα νερά του έπεσαν και πνίγηκαν οι γυναίκες της Νάουσας με τα παιδιά τους για να μην τις πιάσουν οι Τούρκοι και η Τουθόα είναι ένα ποτάμι που πηγάζει κοντά στα Λαγκάδια και χύνεται στον Λάδωνα. Εν πάσει περιπτώσει το ποτάμι πήρε το όνομα μιάς γυναίκας της νύμφης Νέδα, η οποία μαζί με άλλες δύο νύμφες, την Αγνώ και την Θεισόα έλουσαν στα νερά του ποταμού Λούσιου το νεογέννητο Δία.


Αρκετά όμως με την ονοματολογία. Την Νέδα πρέπει να την μάθουμε όλοι και να την επισκεφτούνε όσοι μπορούνε, γιατί είναι το ωραιότερο ποτάμι της Ελλάδας. Το ωραιότερο μεμονωμένο τμήμα ποταμού είναι μακράν το Πανταβρέχει. Στη Νέδα, από τις πηγές της μέχρι τη σήραγγα κάτω από το χωριό Πλατάνια, υπάρχουν όλα όσα ομορφαίνουν ένα ποτάμι. Υπάρχουν μεγάλοι καταρράκτες, υπάρχουν μικροί καταρράκτες, υπάρχουν παραδοσιακά αλλά και σύγχρονα γεφύρια, υπάρχει ένα τεχνικό πέρασμα που κατεβαίνεται μόνο με σχοινί και αμέσως μετά ένα στενό φαράγγι πλάτους ενός μέτρου, πεντακάθαρα νερά, όχθες κατάφυτες από δένδρα και θάμνους και τέλος υπάρχει η σήραγγα που άνοιξε το ποτάμι μέσα στα βράχια που του έκλειναν τον δρόμο. Εκεί το ποτάμι εξαφανίζεται για πολλά μέτρα και μόνο κολυμπώντας μπορεί να περάσει κανείς με τον ελάχιστο φωτισμό άπο τις ακτίνες του ήλιου που μπαίνουν από ένα μικρό άνοιγμα στο πάνω μέρος τις σήραγγας.


Οι πηγές της Νέδας ευρίσκονται στα όρια Μεσσηνίας και Αρκαδίας ανάμεσα στα χωριά Πέτρα και Νέδα. Στις πηγές εάν θέλουμε να πάμε απο άσφαλτο, ακολουθούμε το δρόμο Τρίπολη-Καλαμάτα στρίβοντας για Διαβολίτσι και μετά Κάτω Μέλπεια, Σύριζο, Στάσιμο, Κακαλέτρι, είτε κάνουμε το γύρο από Μεγαλόπολη, Καρύταινα, Ανδρίτσαινα,χωριό Πέτρα. Η πορεία αρχίζει κοντά στην εκκλησία της Αγίας Ανάστασης. Δίπλα ακριβώς από την εκκλησία υπάρχει πηγή, έτσι τo ποτάμι από την αρχή του έχει αρκετό νερό. Πιο κάτω δύο νερόμυλοι είναι μία ευχάριστη παρουσία. Αφού περάσουμε την άσφαλτο που πάει προς Καλαμάτα και Κυπαρισσία ξαφνικά το τοπίο αλλάζει. Αριστερά και δεξιά στις όχθες υπάρχουν βράχια, που αφήνουν μόνο ένα στενό πέρασμα για τα νερά του ποταμού. Η Νέδα έχει πολλά νερά όλες τις εποχές και εάν πάμε νωρίς το καλοκαίρι ίσως χρειαστεί σχοινί. Πολύ κοντά είναι το τεχνικό σημείο όπου κατεβαίνουμε σχεδόν κατακόρυφα τρία - τέσσερα μέτρα. Εκεί απαιτείται οπωσδήποτε σχοινί και κάποια βοήθεια από ανθρώπους με εμπειρία σε τέτοια περάσματα. Αμέσως μετά μπαίνουμε στο φαράγγι, που δεν έχει καμία δυσκολία. Εάν δεν θέλουμε να κάνουμε όλη τη διάσχιση, λίγο μετά το φαράγγι βγαίνουμε στην αριστερή όχθη και από δρόμο φτάνουμε στο χωριό Κακαλέτρι, όπου έχουμε αφήσει το αυτοκίνητο. Τώρα εάν έχουμε δυσκολία να περάσουμε το τεχνικό σημείο, μπορούμε να πάμε με αυτοκίνητο στο χωριό Κούβελας, όπου ο χωματόδρομος φτάνει μέχρι το ποτάμι. Από το σημείο αυτό και μετά η διάσχιση δεν έχει κανένα πρόβλημα.
Προχωρώντας μέσα στο νερό απολαμβάνουμε τις καταπράσινες όχθες. Το τοπίο συνέχεια αλλάζει. Ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι το μέρος όπου το ποτάμι κάνει συνεχόμενους ελιγμούς. Σε δύο ώρες περίπου, από τον Κούβελα, φτάνουμε στη γέφυρα πάνω στην οποία περνάει ο δρόμος από Πλατάνια για την Φιγαλεία. Όταν ανοίχθηκε ο δρόμος ο εγκληματίας εργολάβος έριξε όλα τα μπάζα στο ποτάμι, το οποίο φυσικά εξαφανίστηκε και έπρεπε να σκαρφαλώσεις τουλάχιστον τρία μέτρα στα μπάζα για να περάσεις. Ευτυχώς η φύση έχει την δύναμη να αυτοπροστατεύται και με τα χρόνια τα μπάζα παρασύρθηκαν από τα νερά. Δυστυχώς τα αποτελέσματα του εγκλήματος είναι ακόμη και σήμερα ορατά στην όχθη που ανήκει διοικητικά στην Μεσσηνία.
Μετά την γέφυρα προσέχουμε για κόκκινο βέλος στη δεξιά όχθη που μας δείχνει τη πορεία για τον καταρράκτη Άσπρο Νερό. Ο καταρράκτης σχηματίζεται από τα νερά του ρέματος Λύμαξ (Λύμακος). Αν ανατρέξουμε στη Μυθολογία βλέπουμε ότι το ρέμα πήρε αυτό το όνομα γιατί μετά την γέννηση του Δία οι τρεις νύμφες Νέδα, Αγνώ και Θεισόα έρριξαν εκεί τα ¨λύματα¨. Σε πολύ λίγο φτάνουμε σε ένα όμορφο και αρκετά μεγάλο καταρράκτη. Διακρίνοντας ανάμεσα στα φύλλα των δένδρων ότι και ψηλότερα τρέχουν νερά, συνεχίζουμε στο άνετο και ασφαλές μονοπάτι με τα ξύλινα περάσματα και τις κουπαστές και αμέσως φτάνουμε σε δεύτερο, πιό μικρό καταρράκτη. Το τοπίο με τα νερά που τρέχουν και την πυκνή βλάστηση είναι πολύ ωραίο και αξίζει να γίνει η παράκαμψη. Στον καταρράκτη Άσπρο Νερό μπορούμε να πάμε και από την Φιγαλεία, διότι το μονοπάτι αρχίζει από εκεί.


Πάλι πίσω στο ποτάμι που τώρα έχει μπεί σε φαράγγι. Το νερό τρέχει ανάμεσα σε βράχια που ομορφαίνουν την διαδρομή αλλά και την δυσκολεύουν κάπως. Σε λιγότερο από μία ώρα συναντάμε πεζογέφυρα κάτω από το χωριό Πλατάνια. Εκεί μπορούμε να βγούμε από το ποτάμι και να πάμε από μονοπάτι στους καταρράκτες της Νέδα . Μετά από λίγο φτάνουμε στον μικρό καταρράκτη και αμέσως μετά στον μεγάλο. Το θέαμα είναι καταπληκτικό. Ο καταρράκτης, πάνω από είκοσι μέτρα, πέφτει σε λιμνούλα με γαλαζοπράσινα νερά. Το νερό είναι παγωμένο και χρειάζεται γενναία απόφαση για να πας κοντά στον καταρράκτη. Όμως αξίζει να γίνει η προσπάθεια. Το νερό του ρέματος της Μοθωνιάς που διατρέχει το ομώνυμο φαράγγι και δημιουργεί τους καταρράκτες, βγαίνει από τα δένδρα στην κορυφή του καταρράκτη χωρίς να είναι ορατή η διαδρομή του. Στις 27 Ιουλίου 2008, το φαράγγι εξερευνήθηκε και ασφαλίστηκε από τους Νίκο Χαρίτο, Μιχάλη Κότταρη, ΄Αγγελο Βλαχόπουλο και Γιώργο Εξηνταβελόνη μέλη του Πεζοπορικού Ομίλου Αθηνών (ΠΟΑ).
Μετά γυρίζουμε από το μονοπάτι στο ποτάμι και συνεχίζουμε την πορεία στο νερό. Σε πολύ λίγο βλέπουμε ένα μικρό αλλά χαρακτηριστικό καταρράκτη. Είναι η απορροή του νερού των καταρρακτών. Πολύ κοντά πια είναι η σήραγγα. Μπαίνουμε προσεκτικά. Σχεδόν αμέσως κολυμπάμε. Ευτυχώς το ρεύμα εκείνη τη μέρα δεν ήταν δυνατό. Σε λίγο το φως λιγοστεύει. Ένα άνοιγμα στην οροφή της σήραγγας μας επιτρέπει να συνεχίσουμε. Μπροστά μας, στο βάθος, ένα μικρό φωτεινό άνοιγμα. Όσο πλησιάζουμε το άνοιγμα μεγαλώνει. Ναι, είναι η έξοδος της σήραγγας. Βγαίνοντας συνεχίζουμε για λίγο την πορεία. Από αριστερά έρχεται νερό. Το ακολουθούμε και βλέπουμε ένα μικρό καταρράκτη που σχηματίζεται από τα νερά του ρέματος Πατωτή. Στη συνέχεια το ποτάμι συνεχίζει την πορεία του σε ένα αρκετά συνηθισμένο τοπίο, μέχρι τις εκβολές του στον κόλπο της Κυπαρισσίας. Εμείς βέβαια επιστρέφουμε από τα ίδια. Τα τελευταία χρόνια στη σήραγγα έχει τοποθετηθεί μόνιμο σχοινί σε σημαδούρες και έτσι η επιστροφή είναι εξασφαλισμένη.
Γυρίζοντας περνάμε πάλι από τον μικρό καταρράκτη. Μία πρόταση για κάτι το ξεχωριστό, αλλά μόνο όσοι ξέρουν αναρρίχηση η έστω δεν έχουν πρόβλημα να σκαρφαλώσουν λίγα μέτρα μπορούν να επωφεληθούν. Αμέσως μετά τον καταρράκτη που πέφτει στο ποτάμι, υπάρχει η δυνατότητα να ανέβουμε από τα βράχια στους καταρράκτες. Αν δεν μπορείτε να βρείτε από πού θα σκαρφαλώσετε, καλλίτερα να πάτε από το μονοπάτι.
Πρόσφατα το τελευταίο τμήμα της Νέδα με τους καταρράκτες προσεγγίζεται και από το χωριό Φιγαλεία. Αφήνουμε την άσφαλτο και από χωματόδρομο φτάνουμε στα ερείπια της αρχαίας πόλης. Εκεί υπάρχουν καλοδιατηρημένα τμήματα των τειχών τα οποία ακολουθούμε. Θα δούμε επίσης ένα εντυπωσιακό βωμό και αρχαία κρήνη. Το μονοπάτι για το ποτάμι αρχίζει από τα τείχη και αρχικά προχωράει παράλληλα με αυτά. Στη συνέχεια το μονοπάτι κατευθύνεται νότια και κατηφορίζει απότομα στις πλαγιές πάνω από τη Νέδα. Φτάνουμε σε μικρό ξέφωτο με προσκυνητάρι και συνεχίζουμε να κατηφορίζουμε σε νότια κατεύθυνση. Περνάμε ένα ρέμα που το αφήνουμε δεξιά. Φτάνουμε σε χωματόδρομο και τον διασχίζουμε. Όταν φτάσουμε σε διασταύρωση μονοπατιών πάμε δεξιά, αριστερά πάμε για το ποτάμι. Ακολουθώντας το δεξιό μονοπάτι φτάνουμε σε καταρράκτη με μικρή βάθρα την οποία περνάμε από ξύλινο γεφύρι και μετά ευθεία φτάνουμε στο εκκλησάκι της Παναγίτσας. Αν πάμε δεξιά (Πινακίδα Πηγές) θα φτάσουμε στον μεγάλο καταρράκτη. Φιγαλεία- εκκλησάκι Παναγίτσας ώρες πορείας μιάμιση, Β.Δ. Α΄. Να έχετε κατά νουν ότι στη επιστροφή όλη η πορεία είναι έντονα ανηφορική.
Η Νέδα έχει πολύ νερό και το καλοκαίρι γιαυτό καταλληλότερη περίοδος για διάσχιση είναι Ιούλιος- Αύγουστος. Εάν η διάσχιση δεν γίνει με κάποιο σύλλογο, καλλίτερα να κάνετε χωριστά την πορεία πηγές-φαράγγι-Κακαλέτρι-πηγές (ένα αυτοκίνητο). Ώρες πορείας τέσσερες (4) Β.Δ. Α+ (για το τεχνικό σημείο) και χωριστά την πορεία γεφύρι Κούβελα-καταρράκτες-σήραγγα(δύο αυτοκίνητα). Ώρες πορείας πέντε (5) Β.Δ. Α΄. Το ποτάμι, εκτός από το τεχνικό πέρασμα κοντά στις πηγές του, δεν έχει δυσκολίες, ούτε απαιτείται να κολυμπήσουμε για πολλά μέτρα. Το νερό δεν είναι ιδιαίτερα κρύο και δεν χρειάζεται στολή νεοπρέν.

Κείμενο Ντίνος Δημητρακόπουλος

Φωτογραφίες: greeceadventuretrips.com ( από εκδρομή μας)