Τα καρναβαλια της Ελλαδας και πως να τα απολαυσεις

Διονυσιακό, μεσαιωνικό, έξω καρδιά, όπως κι αν το ζήσεις το Καρναβάλι υπόσχεται να ξορκίσει έστω και για λίγο την κατήφεια των καιρών. Από την Πάτρα και την Ξάνθη ως τα ατμοσφαιρικά νησιώτικα καρναβάλια κι από τους Γενίτσαρους και της Μπούλες της Νάουσας ως το Τυρναβίτικο Μπουρανί κάνουμε μια βόλτα στα σημαντικότερα καρναβάλια της Ελλάδας.

Πάτρα και ξερό ψωμί!

Με το κλασικό σλόγκαν «Πατρινό Καρναβάλι για πάντα!», ο νούμερο ένα καρναβαλικός προορισμός μας καλεί και φέτος να αποδράσουμε στον μαγικό κόσμο του καρναβαλιού, με πολύ κέφι, χορό, τραγούδι και μεγάλα άρματα με επίκαιρο και περιπαιχτικό θέμα. Από τις πολλές παράλληλες εκδηλώσεις ξεχωρίζουν, όπως πάντα, τα Μπουρμπούλια: χοροί όπου οι άνδρες είναι αμεταμφίεστοι και διαλέγουν την ντάμα τους χωρίς να τη ξέρουν αφού οι γυναίκες φορούν ένα μαύρο ντόμινο και μια μαύρη μάσκα. Πήραν το όνομά τους στο μεσοπόλεμο από τον θεατρώνη Ανδρέα Λοβέρδο που τα παρομοίασε με το «μπουρμπούλι» (μεζές από κρέας που βράζει), γιατί δεν απαιτούσαν κάποια ιδιαίτερη προετοιμασία.

Ξεχωριστή καρναβαλική θέση κατέχουν το Κυνήγι του Κρυμμένου Θησαυρού και φυσικά το Καρναβάλι των Μικρών τα οποία ξεκινούν σε σπαστές ημερομηνίες.

​Τα μουσικά δρώμενα κάθε τύπου έχουν την τιμητική τους, από λατιαμερικάνικα live και οπερέτες μέχρι ρομαντικές καντάδες , ρεμπέτικα άσματα και μουσικοχορευτικές παραστάσεις.

Όλα αυτά βέβαια μέχρι να έρθει η στιγμή για τη Νυχτερινή Παρέλαση του Σαββάτου της Αποκριάς και την κορύφωση του καρναβαλιού με τη Μεγάλη Παρέλαση της Κυριακής, που καταλήγει στο καθιερωμένο κάψιμο του Καρνάβαλου στο μόλο του Αγίου Νικολάου στο λιμάνι.

Ρεθεμνιώτικο καρναβάλι: ιστορικό και παιχνιδιάρικο

Ολοένα και πιο επιτυχημένο κάθε χρόνο κι έχοντας κλείσει ήδη έναν αιώνα ζωής, το Ρεθεμνιώτικο καρναβάλι κατέχει τα πρωτεία στην Κρήτη. Μας περιμένει και φέτος με μπόλικη τσικουδιά, πολλά αποκριάτικα parties, χορούς μεταμφιεσμένων και κυνήγι θησαυρού κατά την διάρκεια της αποκριάς, αλλά και κρητικές καντάδες: ριζίτες, λυράρηδες και βρακοφόροι από παραδοσιακά φωνητικά σύνολα θα ξεκινήσουν από την πλατεία Αγνώστου Στρατιώτη για ένα τουρ σατυρικής μαντινάδας στους κεντρικούς εμπορικούς δρόμους και στην παραλιακή Ελευθερίου Βενιζέλου.

Εκλεκτές χορωδίες και μουσικοί μαζί με τις καρναβαλικές ομάδες αναβιώνουν το έθιμο της Καντάδας στους δρόμους της Παλιάς Πόλης, μεταφέροντάς μας σε μια άλλη εποχή, ενώ η πλατεία Μικρασιατών φιλοξενεί το μουσικό «Φεστιβάλ της Πόλης», με τις καλλιτεχνικές ομάδες φοιτητών και μαθητών να παρουσιάζουν τις εξαιρετικές δουλειές τους.

Την Τσικνοπέμπτη όλες οι καρναβαλικές ομάδες στήνουν σε διάφορα σημεία της πόλης αυτοσχέδια street parties με την συνοδεία του ανάλογου τσικνίσματος. Κατά τα λοιπά κλασικά, μην χάσετε την Νυχτερινή Παρέλαση Ομάδων Ρεθεμνιώτικου Καρναβαλιού, που ξεκινά από τον κόμβο Θεοτοκοπούλου και καταλήγει στην πλατεία Μικρασιατών με live συναυλίες και υπερθεάματα, καθώς και την Μεγάλη Παρέλαση Ομάδων και Αρμάτων την Κυριακή της Αποκριάς. Συνδυάστε την επίσκεψή σας με μια κοντινή εκδρομή στην Μονή Αρκαδίου την Καθαρά Δευτέρα. Μην ξεχάσετε όμως ότι το Σάββατο υπάρχει η παιδική παρέλαση για τους μικρούς μας φίλους που πλέον έχει καθιερωθεί και αποτελεί must για τις οικογένειες.
​
Στα χωριά πέριξ του Ρεθύμνου, πάντως, αναβιώνουν Καθαροδευτεριάτικα έθιμα, που οι ντόπιοι τα λένε απλά «παιχνίδια» και κατά περίπτωση μπορεί να τα συνδέσουν και με σάτιρα της σύγχρονης πραγματικότητας, όπως το «μπεγιράκι ή ψηλή γαϊδούρα» στην Ελεύθερνα και στο Μελιδόνι, όπου θα δείτε και το «αυγομάζωμα» και τον «Καντή», ενώ στην πλατεία του Μέρωνα με κεράσματα και συνοδεία μουσικών οργάνων αναβιώνουν οι «καταχανάδες», η «αρκούδα», ο «Χότζας», ο «τσαγκάρης», το «προξενιό» και η «παρέλαση της καμήλας». Στους Αποστόλους, πάλι, εκτός από τους «καταχανάδες» που περιλαμβάνουν αλευρομουντζουρώματα, μπορείτε να δείτε και τον «στρούμπο» που περιλαμβάνει κυνηγητό μετά… ξύλου

Δρώμενα με ιστορία στη Βόρεια Ελλάδα

Με ένα μοναδικό δρώμενο που η αναβίωσή του χρονολογείται από το 18ο αιώνα, τους Γενίτσαρους και τις Μπούλες, γιορτάζει το καρναβάλι η Νάουσα. Ο χαρακτηριστικός ήχος του ζουρνά και το νταούλι τους συνοδεύει σε κάθε τους βήμα, καθώς χορεύουν στους δρόμους της Νάουσας κατά ομάδες (μπουλούκια), σε ένα καρναβάλι όπου τα μουσικά όργανα, οι χοροί, το δρομολόγιο, είναι προκαθορισμένα από το τελετουργικό, που ακολουθείται αναλλοίωτο στο πέρασμα των χρόνων.

Το φύλο των τελεστών είναι μόνο νέοι άνδρες, ενώ τη γυναικεία μορφή (νύφη-μπούλα) την υποδύεται πάντα άνδρας. Τις δύο τελευταίες Κυριακές θα δοθεί έμφαση αποκλειστικά στην παράδοση (δηλ. στο δρώμενο και τη συμμετοχή χορευτικών λαογραφικών συγκροτημάτων από όλο το Δήμο Νάουσας), ενώ την Τσικνοπέμπτη και την Καθαρά Δευτέρα στο σατιρικό-καρναβαλικό στοιχείο της Αποκριάς. Επίσης, παρακολουθήστε το καθιερωμένο αποκριάτικο γλέντι «Μια πόλη, μια γιορτή» που γίνεται στο κέντρο της πόλης το Σάββατο του τριημέρου. Συνοδέψτε τα τοπικά εδέσματα με κρασί Ξινόμαυρο, σημαία της μακεδωνικής πόλης.

Το καρναβάλι της Ξάνθης είναι το μεγαλύτερο καρναβάλι της Βόρειας Ελλάδας

Προσελκύοντας επισκέπτες από όλη τη Βόρεια Ελλάδα αλλά και τα Βαλκάνια. Σιροπιαστά, καριόκες και ελληνικός καφές για να πάρουμε δυνάμεις και ξεκινάμε.

Κάθε χρόνο τα γραφικά σοκάκια της Παλαιάς Πόλης υποδέχονται χιλιάδες κόσμου για ένα ξέφρενο γλέντι. Κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου η κεντρική πλατεία της πόλης γίνεται τόπος συγκέντρωσης, διασκέδασης και οργάνωσης αυθόρμητων γλεντιών που περιλαμβάνουν παραδοσιακούς χορούς και αναβίωση παλιών εθίμων. Ο θεσμός θα κλείσει με την θεαματική καρναβαλική παρέλαση και το έθιμο της καύσης του Τζάρου, την Κυριακή της Αποκριάς το απόγευμα στη γέφυρα του ποταμού Κόσυνθου.

Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, η Καστοριά παραδίνεται στις φλόγες χάρη στο προχριστιανικό έθιμο Μπουμπούνες, που θέλει να ανάβουν μεγάλες φωτιές στις πλατείες της πόλης και στα γύρω χωριά. Με πιο γνωστά σημεία συνάντησης το Ντολτσό, τη συνοικία Απόζαρι και την Πλατεία Ομονοίας, κάτοικοι κι επισκέπτες απολαμβάνουν ντόπια εδέσματα, κρασί και ζωντανή μουσική μέχρι να σβήσει η φωτιά, ξορκίζοντας έτσι τα κακά πνεύματα.

Φωτιές ανάβουν όμως από την Τσικνοπέμπτη και στην Κοζάνη. Κάθε γειτονιά έχει το δικό της «φανό», γύρω από τον οποίο όλοι χορεύουν και τραγουδούν, ενώ τα πικάντικα πειράγματα στην κοζανίτικη διάλεκτο δίνουν και παίρνουν από τους κουδουνοφόρους του Σοχού που θα παρελάσουν στους κεντρικούς δρόμους. Κορυφαία και… εκκωφαντική στιγμή είναι βέβαια η Μεγάλη Παρέλαση στην οποία, εκτός από τα πολύχρωμα άρματα, πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν και τα περίφημα χάλκινα πνευστά.

Την τελευταία δεκαετία κερδίζει πόντους και το καρναβάλι της Έδεσσας με μεγάλη βραδινή παρέλαση στις κι όλα αυτά γύρω από παραδοσιακά δρώμενα, ζωντάνια, κέφι, πειράγματα, παντομίμα, και μασκότ την αρκούδα!

Πιπεράτο Καρναβάλι στον Τύρναβο

Το Τυρναβίτικο Καρναβάλι αρχίζει ένα μήνα περίπου πριν την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς με τον «όρκο του γλεντιού» και κορυφώνεται την Καθαρά Δευτέρα με δημοτικά τραγούδια με χάλκινα κι όλα αυτά γύρω από το «Μπουρανί». Ετοιμάζοντας το Μπουρανί, ένα είδος σπανακόρυζου, με συνοδεία τσίπουρου και κρασιού, οι συμμετέχοντες στο δρώμενο αρχίζουν τα σκωπτικά πειράγματα και τα σατυρικά τραγούδια ενώ δεν λείπουν τα φαλλικά ομοιώματα.

Το δρώμενο αυτό είναι μοναδικό στην Ελλάδα και συνδέεται με την αρχή της άνοιξης, τη γονιμότητα και τη βλάστηση. Η Βασίλισσα του Καρναβαλιού θα ανοίξει την μεγάλη βραδινή παρέλαση των αρμάτων και σας προκαλεί όλους να γιορτάσετε και φέτος, με τον ιδιαίτερο Τυρναβίτικο τρόπο.

«Νύχτα των στοιχειών» στην Άμφισσα

Το τελευταίο Σαββατόβραδο της Αποκριάς, πριν τη μεγάλη παρέλαση, τα στοιχειά κατηφορίζουν παλεύοντας, από τα σκαλιά του Αϊ Νικόλα και καταλήγουν στην πάνω πλατεία της πόλης (Κεχαγιά), για να υπερισχύσει το δυνατότερο, αυτό της Χάρμαινας. Νεράιδες , μάγισσες, ξωτικά αλλά και ο απόηχος των κουδουνιών των υπόλοιπων δερματοφορεμένων στοιχειών συμπληρώνουν το ατμοσφαιρικό σκηνικό.

Ο θρύλος λέει πως στην βρύση της Χάρμαινας, της παλιάς γραφικής συνοικίας των ταμπάκικων (βυρσοδεψείων), στοίχειωσε ο Κωνσταντής, ένας νέος ταμπάκης, λόγω του χαμού της αγαπημένης του Λενιώς, κι από τότε σκορπίζει τον φόβο σε ξένους ενώ προστατεύει τους ντόπιους. Κάθε αποκριά παλεύει με τα στοιχειά των άλλων βρυσών. Πρόκειται για ένα cult πλέον αποκριάτικο έθιμο των Σαλώνων, με μεγάλη συμμετοχή κοινού και εθελοντών.

Μετά την «πάλη» γίνεται λαϊκό γλέντι με φωτιές και παραδοσιακά τραγούδια ενώ σε όλους τους επισκέπτες μοιράζεται ζεστός πατσάς, χωριάτικο ζυμωτό ψωμί, ελιές Αμφίσσης, σπιτικά μεζεδάκια, ντόπιο τσίπουρο και κόκκινο κρασί. Συνδυάστε την επίσκεψή σας με μια βόλτα στο Γαλαξίδι την Καθαρά Δευτέρα, στα Αλευρομουτζουρώματα, με κέφι, χορό γύρω από τη φωτιά, κεράσματα και «πόλεμο» με φούμο ή αλεύρι.

Μες στου Αιγαίου τα νερά!

Στις Σποράδες η Σκύρος, εκτός από τις όμορφες παραλίες, προσφέρει και χειμωνιάτικη διασκέδαση με το περίφημο σκυριανό καρναβάλι. Οι μεταμφιεσμένοι Κουδουνάτοι πλημμυρίζουν το νησί με ήχους κουδουνιών, προκαλώντας το γέλιο. Ο Γέρος κυκλοφορεί ζωσμένος με σειρές από κουδούνια, η γυναίκα του η Κορέλα, του ανοίγει το δρόμο τραγουδώντας, και συχνά στην παρέα τους έχουν τον Φράγκο.

Στο σατιρικό έθιμο της Τράτας, της πομπής των ψαράδων, που γίνεται την Κυριακή πριν την Καθαρά Δευτέρα, μασκαρεμένοι ερασιτέχνες ποιητές και ηθοποιοί, με φούμο στο πρόσωπο, στήνουν αυτοσχέδιες υπαίθριες θεατρικές παραστάσεις, σατιρίζοντας όσα συνέβησαν τη χρονιά που πέρασε στο νησί. Η Καθαρά Δευτέρα γιορτάζεται στην κεντρική πλατεία με παραδοσιακές φορεσιές, νηστίσιμους μεζέδες, τοπικές σπεσιαλιτέ, υπαίθρια γλέντια και άφθονο ντόπιο κρασί.

Στις Κυκλάδες, πάλι, το καρναβαλικό κέφι χτυπάει στη Νάξο με τη σχεδόν διονυσιακή Λαμπαδηφορία, που ξεκινά από το Κάστρο και καταλήγει στο λιμάνι και φυσικά την μεγάλη Κυριακάτικη παρέλαση. Δεν παραλείπουμε βέβαια κι ένα πέρασμα από χωριά όπως η Απείρανθος, οι Μέλανες και ο Κινίδαρος, όπου αναβιώνουν παραδοσιακά έθιμα.

Η πρωτεύουσα των Κυκλάδων, η Σύρος, μπαίνει δυναμικά στο «παιχνίδι» του καρναβαλιού, δίνοντας αιγαιοπελαγίτικο αέρα στις αποκριάτικες εκδηλώσεις. Το νησί διοργανώνει καρναβάλι με πλήθος εκδηλώσεων να λαμβάνουν χώρα στους δρόμους της Ερμούπολης, στα σοκάκια της Άνω Σύρου και στα υπέροχα χωριά του νησιού. Οι εκδηλώσεις απευθύνονται σε μικρούς και μεγάλους, ενώ παντρεύουν με ιδιαίτερο τρόπο το παραδοσιακό με το μοντέρνο: Από τα Ζεϊμπέκια και τους παραδοσιακούς χορούς στα γραφικά στενά της Άνω Σύρου- από όπου ξεκίνησε και εδραιώθηκε το Συριανό Καρναβάλι- και τη μεγάλη τελευταία παρέλαση στο ιστορικό κέντρο της Ερμούπολης μέχρι τα παραδοσιακά Κούλουμα στις εξοχές της Σύρου.

Αποκριά στα Ιόνια

Το Καρναβάλι της Κέρκυρας ή Κορφιάτικο καρναβάλι, με παραδόσεις κι έθιμα 450 ετών, γιορτάζει τις Απόκριες σε συνδυασμό με την έναρξη του κυνηγιού της κερκυραϊκής μασκαράτας. Έχει όπως πάντα αέρα βενετσιάνικο: από τα αθυρόστομα Πετεγολέτσα (που θυμίζοντας comedia dell’arte αναβιώνουν κάθε χρόνο στην κεντρική αγορά της Παλιάς Πόλης) μέχρι τους ξυλοπόδαρους, τους κλόουν και τα μουζέτα (τις μάσκες δηλαδή) που καλύπτουν τα πρόσωπα των καρναβαλιστών.

Όλα ξεκινούν με την αφή της φλόγας του καρναβαλιού την Τσικνοπέμπτη στο κέντρο και αποκριάτικα «κουτσομπολιά» την ίδια μέρα σε χωριά όπως οι Αργυράδες. Η μεγάλη παρέλαση στην πόλη της Κέρκυρας γίνεται στις την Κυριακή της Αποκριάς μετά το νυχτερινό βενετσιάνικο περίπατο της παραμονής. Χαρακτηριστικές φιγούρες οι ντοτόροι (γιατροί) και οι νοδάροι (συμβολαιογράφοι), που διαβάζουν στον βασιλιά Καρνάβαλο τη διαθήκη του λίγο προτού τον ρίξουν στην πυρά και αφού έχει τελειώσει η παρέλαση των αρμάτων, έθιμο που λαμβάνει χώρα σε πολλά χωριά του νησιού όπως το Σωκράκι και την Άνω Κορακιάνα.

Μεσαιωνικό χρώμα έχει το Ζακυνθινό καρναβάλι με τις Ομιλίες (λαϊκό θέατρο που παίζεται στους δρόμους και σε πλατείες από μεταμφιεσμένους άνδρες), τις Μάντσιες (ζακυνθινά πειράγματα), τη Γκιόστρα (δρώμενο μεσαιωνικού στιλ με άλογα και ιππότες), την καρναβαλική ποδηλατάδα, το Κυνήγι του Χαμένου Θησαυρού, την Τσικνοπέμπτη με την είσοδο του Βασιλιά Καρνάβαλου στην πόλη κι επίσημη έναρξη του Καρναβαλιού, το Piccolo Καρναβάλι με την Παρέλαση μικρών καρναβαλιστών και τη Μεγάλη καρναβαλική παρέλαση στο Povero Καρναβάλι. Ολοκληρώνεται με την «κηδεία του Βασιλιά Καρνάβαλου» αργά το ίδιο απόγευμα.

Με κέφι, άρωμα ιστορίας και φιλαρμονικές πραγματοποιείται το καρναβάλι της Κεφαλονιάς όπου γίνονται μεγάλες παρελάσεις ξεκινώντας από τον Πόρο, αλλά και το καρναβάλι των μικρών στο Ληξούρι. Την Παρασκευή γίνεται νυχτερινή παρέλαση στο Αργοστόλι, ενώ το Σάββατο πραγματοποιείται η μεγάλη κεντρική παρέλαση στο Αργοστόλι. Το ίδιο Σάββατο σειρά έχει η μεγάλη παρέλαση στο Ληξούρι και την Κυριακή η μεγάλη καρναβαλική παρέλαση στο Ληξούρι.

Η παρέλαση της φιλαρμονικής, τα άρματα και χοροί όπως η «καντρίλια», έχουν αναφορές τόσο στη λατρεία του θεού Διόνυσου όσο και στα έθιμα των κατά καιρούς κατακτητών (Άγγλοι, Γάλλοι, Βενετοί) και προσδίδουν ιδιαίτερη νότα στις αποκριάτικες εκδηλώσεις. Η γιορτή ολοκληρώνεται με το κάψιμο του βασιλιά Καρνάβαλου.

Αναπλιώτικο Καρναβάλι

Ένα διαφορετικό καρναβάλι μπορεί να ζήσει ο επισκέπτης στην όμορφη πόλη του Ναυπλίου. Με βενετσιάνικες επιρροές οι εκδηλώσεις διοργανώνονται στις γειτονιές της πόλης και στα περίχωρα. Μουσικά γλέντια με φωτιές, κυνήγι του κρυμμένου θησαυρού, αλευρώματα κι άλλες εκδηλώσεις ξετυλίγονται ως την Κυριακή των Αποκρεών όπου και κορυφώνονται οι καρναβαλικές εκδηλώσεις.

Ξεφαντώστε ανάμεσα στους αρλεκίνους, τους ζογκλέρ, τις κολομπίνες και τα ντόμινο. Με έμφαση στο λιτό και προσιτό καρναβάλι του δρόμου, το καρναβάλι του Ναυπλίου γεμίζει με φωτιές, ξυλοπόδαρους, παιχνίδια, ντόμινο, αρλεκίνους, μαριονέτες, μουσική, χρώματα και μάσκες κάθε σοκάκι.

Επίκεντρο την Τσικνοπέμπτη από το απόγευμα η Λαϊκή γωνιά της πόλης για διασκέδαση, τσίκνισμα, κρασί κι αποκριάτικα τραγούδια της δημοτικής φιλαρμονικής. Το έθιμο του Μπέη είναι ένα θεατρικό παιχνίδι μασκαράδων που το βρίσκουμε κυρίως στις γύρω από την πόλη περιοχές της αργολικής πρωτεύουσας και χάνεται στα βάθη του χρόνου. Η μεγάλη παρέλαση στους δρόμους της πόλης γίνεται το απόγευμα της Κυριακής ενώ ο Βασιλιάς Καρνάβαλος θα παραδοθεί στην πυρά το βραδάκι.

Το «Θαλασσινό Καρναβάλι» της Χαλκίδας

Τα τελευταία χρόνια, ενδιαφέρον παρουσιάζει και το «θαλασσινό καρναβάλι» της Χαλκίδας, που δίνει άλλη δυναμική στην πόλη, τοποθετώντας την ανάμεσα στους αποκριάτικους προορισμούς της χώρας. Η παραθαλάσσια πόλη παραδίνεται σε μια σειρά διασκεδαστικών εκδηλώσεων για μικρούς και μεγάλους.

Το απόγευμα του Σαββάτου της Αποκριάς πραγματοποιείται η Μεγάλη Παρέλαση των Καρναβαλιστών και των Αρμάτων, η οποία ξεκινά από το Κόκκινο Σπίτι και ολοκληρώνεται στην παραλία, ενώ παράλληλα στα πλαίσια της «Λευκής Νύχτας», οι εμπορικοί δρόμοι της πόλης μετατρέπονται σε ένα πελώριο ξέφρενο πανηγύρι με δρώμενα, φωτιές, μουσικές, παιχνίδια, κεράσματα, ακόμα και θέατρο δρόμου.

Ο αποκριάτικος θεσμός κορυφώνεται την Κυριακή με ένα ιδιαίτερο θαλάσσιο δρώμενο. Από το απόγευμα, ο κόλπος του Ευβοϊκού, που απλώνεται μπροστά στη πόλη, μετατρέπεται σε υδάτινη θεατρική σκηνή, όπου κυριαρχούν η φωτιά, το νερό, τα πυροτεχνήματα, τα μεγάλα αυτοσχέδια σκηνικά και τα οπτικοακουστικά εφέ.

Η αποκριάτικη τελετή θα ολοκληρωθεί με τη καύση του Καρνάβαλου στη παραλία της Χαλκίδας, ενώ θα ακολουθήσει και μεγάλο γλέντι, με άφθονο τραγούδι και χορό μέχρι τις πρωινές ώρες.

Πηγή:athinorama.gr